Архивы категории: Հայոց լեզու

1.Արևմտահայերենով տրված հետևյալ հատվածը փոխադրի՛ր արևելահայերենի

Ես կանցնեի արտերու եզեքեն: Բովանդակ դաշտին եզերքը ցրված էին այր ու կին հնձվորներու բազմությունը, որոնք կհնձեին անդադար:  Ամեն ճամբաներուն նույնպես որայաբարձ ջորիներու, էշերու  շարաններ կհայտնվեին: Անոնք կուգային, կհասնեին, կմիանային իմինիս, երկայն-երկայն կարավան մը կկազմեր,  ու որան կրող տղոց  մեծ խմբով  կենդանիներուն պարանոցներեն կախ  զանգակներուն բազմաձայն հնչյուններով  ու երգերով մենք հաղթականորեն կիջնայինք գյուղ, կալերը: Սայլերով փոխադրությունը անհնարին է, որովհետև ոչտափարակ, լեռնոտ էր մեր երկիրը, զառիվար ու զառիվեր ճամբաներով:

կանցնեի-անցնում եմ

արտերու-արտերի

եզեքե-եզրերով

բովանդակ-ամբողջ

եզերքը – եզրին

ցրված էին- սփռված էին

այր ու կին հնձվորներու բազմությունը – տղամարդ և կին հնձվոր բազմություն

կհնձեին անդադար -անընդատ հնձում էին

ամեն ճամբաներուն նույնպես որայաբարձ ջորիներու – բոլոր ճանապարհներին նույնպես քաղված հացահատիկի կապոց, որ պատրաստ է կալ տանելու

էշերու  շարաններ կհայտնվեին – էշերի շարքեր էին հայտնվում

անոնք կուգային -նրանք կգային

կհասնեին -հասնում էին

կմիանային իմինիս- միանում էին ինձ

երկայն-երկայն կարավան մը կկազմեր- երկար -երկար քարավան էր կազմում

որան կրող տղոց  մեծ խմբով  կենդանիներուն պարանոցներեն կախ  զանգակներուն բազմաձայն հնչյուններով  ու երգերով մենք հաղթականորեն կիջնայինք գյուղ, կալերը-հացահատիկի կապոցներ կրող տղաների մեծ խմբով կենդանիների պարանոցներից կախված զանգակների բազմաձայն հնչյուներով ու երգերով մենք հաղթած իջնում էին գյուղ, կալերով ։

սայլերով փոխադրությունը անհնարին է, որովհետև ոչտափարակ, լեռնոտ էր մեր երկիրը, զառիվար ու զառիվեր ճամբաներով- սայլերով փոխադրելը անհնար էր , որովհետև հարթ չէր , լեռնաին էր մեր երիրը , զառիվար ու զառիվեր ճանապարհներով ։

Արամը դիմեց երեխաներին․

-Հիմա ամեն մեկտ մի աթոռ եք պատրաստում ձեզ համար ։

-Հիմա ամեն մեկտ մի աթոռ եք պատրաստում ձեզ համար , – դիմեց Արամը երեխաներին ։

-Հիմա , – դիմեց Արամը երեխաներին , – ամեն մեկտ ձեղ համար աթոռ եք պատրաստում։

Փոքրիկն ասաց գեղեցկադեմ կնոջը ․

-Գնեցե՜ք այս վարդերը, սրանք Ձեզ նման գեղեցիկ են։

-Գնեցե՜ք այս վարդերը ,- ասաց փոքրիկը գեղեցկադեմ կնոջը, – սրանք Ձեզ նման գեղեցիկ են։

-Գնեցե՜ք այս վարդերը, սրանք Ձեզ նման գեղեցիկ են, – սրանք Ձեզ նման գեղեցիկ են։

Ես աշխատել եմ ուզում ,- ասաց Գրիգորը , – դրա համար եմ եկել գյուղ ։

Գրիգորը ասաց ․

-Ես աշխատել եմ ուզում , դրա համար եմ եկել գյուղ ։

-Ես աշխատել եմ ուզում , դրա համար եմ եկել գյուղ ,- ասաց Գրիգորը

Այգեպանն ասաց․

-Ժլատ մ ՜ի լինիր, սիրելի՜ս , նուշը հենց նրա համար է որ մարդիկ ուտեն ։

-Ժլատ մ՜ի լինիր, սիրելի՜ս , նուշը հենց նրա համար է որ մարդիկ ուտեն ,․ասաց այգեպանը ։

Ժլատ մ՜ի լինիր , սիրելի՜ս , -ասաց այգեպանը ,-նուշը նրա համար է որ մարդիկ ուտեն ։

-Աստղի՜կ, դու էլ մոմ վառիր Դավիթ Անհաղթի խաչքարին,-ասաց մորաքույրս ։

Մորաքույրս ասաց․

-Աստղի՜կ , դու էլ մոմ վառիր Դավիթ Անհաղթի խաչքարին ։

-Աստղի՜կ ,- ասաց մորաքույրս,-դու էլ մոմ վառիր Դավիթ Անհաղթի խաչքարին ։

-Չգիտեմ , – ասացի ես ,-չեմ խոստանում , մինչև կիրակի դեռ չորս օր ունենք ։

Ես ասացի․

-Չգիտեմ , չեմ խոստաում , մինչև կիրակի դեռ չորս օր ունենք ։

-Չգիտեմ չեմ խոստանում , մինչև կիրակի դեռ չորս օր ունենք ,- ասացի ես ։

Ես վերարկուս չեմ հանում , այստեղ սարսափելի ցուրտ է , – բացատրեց Աշխենը։

Աշխենը բացատրեց ․

-Ես վերարկուս չեմ հանում , այստեղ սարսափելի ցուրտ է ։

Ես վերարկուս չեմ հանում , – բացատրեց Աշխենը , այստեղ սարսափելի ցուրտ է ։

1․Հետևյալ բաղադրյալ բառերի միջև գծիկ դնել, որտեղ որ անհրաժեշտ է․

Ճյուղից ճյուղ, ուրախ-զվարթ, կտրել-անցնել, ռուս-ճապոնական, բաց կանաչ, տուն-թանգարան, յոթ-ութ

2․Տրված դարձվածքներով կազմել մեկական նախադասություն.

• Անկողին ընկնել-Խեղճ կինը անքուն գիշերներ անցկացնելու պատճառով անկողին էր ընկել,
• լույս աշխարհ գալ-Երբ լույս եկավ նրա առաջնեկը,իր բոլոր հույսերը ու երազանքները վերածնվեցին։
• աչքից ընկնել-Իր վատ արարքի պատճառով նա բոլորի աչքից ընկել էր։
• երեսը պինդ-երեսը պինդ լինելու պատճառով նրա հետ ոչ ոք չէր շփվում։

3․Բառարանի օգնությամբ բացատրել հետևյալ բառերի իմաստները․

• Ապերասան-Երասան՝ սանձ չունեցող, անսանձ,
• այպանել-Ծաղրել,
• բամբիշ- Թագուհի, իշխանուհի,
• դերձան-Թել, առասան,
• մախաղ-Փոքրիկ տոպրակ, որի մեջ լցնում են ուտելիքի պաշար և կապում մեջքին:

4․Հետևյալ գոյականներից ածանցների միջոցով կազմել ածականներ․

• Գույն-գունավոր,
• ծաղիկ-ծաղկային,
• բախտ-բախտավոր,
• տուն-տնային, տնական
• խուճապ-խուճապային,
• Ալպեր-ալպիական,
• եղբայր-եղբայրական

5․Ընդգծել ճիշտ ձևերը․

 Սրսրթալ,-սրթսրթալ, սրդողած-սրտդողած, տուժել-տուժվել, խաչակնքել-խաչակնքվել, կապվել-կապնվել

6․Գրել մեկ բառով․

Թիկն տալ —Թիկնել

երդում-պատառ ուտել —երդվել

խաղք-խայտառակ դառնալ —խայտառակվել:

1․Հետևյալ բաղադրյալ բառերի միջև գծիկ դնել, որտեղ որ անհրաժեշտ է․

Դույզն ինչ, ներկա-բացակա, քաղաքից քաղաք, ֆրանս-գերմանական, իննից տասը, քսան-քսանհինգ, կուշտ-կուշտ

2․Տրված դարձվածքներով կազմել մեկական նախադասություն.

Շունչ քաշել, մատը մատին չտալ, բերան ծռել, ականջի ետև գցել

1) Դժվար աշխատանքը կատարելուց հետո ես խորը շունչ քաշեցի

2) Տեսնելով որ ես վատ իրավիճակում եմ նա մատը մատին չտվեց

3)

4)

3․Բառարանի օգնությամբ բացատրել հետևյալ բառերի իմաստները․

Ապարոշ, անթեղել, մատռվակ, պարտակել, ստեպղին

Ապարոշ-Գլխի փաթույթ

անթեղել – Անթեղով կրակը ծածկել

մատռվակ – Խմիչքեղենը՝ տնօրինող, լցնող ու խմողներին մատուցող սպասավոր

պարտակել -Թաքցնել, պահել

ստեպղին – Գազար

4․Հետևյալ գոյականներից ածանցների միջոցով կազմել ածականներ․

Վախ, նյութ, լեզու, գլուխ, Մոսկվա, ջուր, աստղ

Վախ – վախկոտ

նյութ – նյութական

լեզու— լեզվական

գլուխ— գլխավոր

Մոսկվա— Մոսկովյան

ջուր— ջրային

աստղ-աստղային

5․Ընդգծել ճիշտ ձևերը․

Փախնել-փախչել, կպնել-կպչել, շնշնկան-շնկշնկան, հայթայթել-հայթհայթել, հագնել-հագնվել

1. Լրացրու  հետևյալ շրջասությունները․ 

Ծագող արևի երկիր —  Ճապոնիա

Թորգոմա տան զավակ —  Հայ

ժողովուրդների բանտ —  Ցարական Ռուսաստան

ծաղիկների թագուհի —  Վարդ

թիկունքդ տեսնեմ —  Հեռացիր

պատմության հայր —  Հեռոդոտոս

Մորփեոսի գիրկը գնալ — Քնել

2. Սյունակներից ընտրիր հոմանիշ բառերը ու գրիր կողք կողքի․  

Խորշել              զզվել          գարշել     

անէանալ      անհետանալ   չքանալ     

ուրախանալ      ցնծալ հրճվել        

զարհուրել          երկյուղել         սարսափել  

փայփայել            փաղաքշել     գորովել

3. Լեզու բառով կազմիր դարձվածներ․  

Լեզու թաթախել, լեզու թափել, լեզու կտրել, լեզու առնել, լեզուն արձակել, լեզու հանել, լեզվից ուժեղ։

 4. Սյունակներից 1-ական արմատ ու վերջածանց ընտրիր և կազմիր հինգ բարդածանցավոր +բառ․ 

Ձի                 ցավ            -արան  

կապույտ    խուց           -յա  

վեմ               արշավ      -ություն  

բանտ          աչք            -իկ  

գլուխ          գիր            -անք

1․ Ներգործական կառույցի նախադասությունները դարձնել կրավորական։

1677 թվականին Հակոբ Ջուղայեցի կաթողիկոսը Էջմիածնում գաղտնի ժողով է գումարում։

1677 թվականին Էջմիածնում գաղտնի ժողով է գումարում Հակոբ Ջուղայեցի կաթողիկոսի կողմից ։

Կարգապահության այս նոր խախտումը նորակոչիկը կատարվեց։

Կարգապահության նոր խախտումը կատարվեց նորակոչիկի կողմից։

Այդ մարդը շատ է հաղթել սատանային, չարին։

Սատան , չարը շատ են հաղթվել այդ մարդու կողմից։

Ու հանկարծ իշխանավորը նկատեց, շուկաների ամայությունը, քաղաքում տիրող համաճարակը, քաղաքի դատարկությունը։

Ու հանկարծ քաղաքում տիրող համաճարակը, քաղաքի դատարկությունը,շուկաների ամայությունը, նկատվեց իշխանավորի կողմից։

2․Գրել հետևյալ բառերի հականիշները։

շատախոս֊քչախոս

տեղյակ֊անտեղյակ

շնորհալի֊անշնորհ

բարձրանալ֊իջնել

հաղթանակ֊պարտություն

սուր֊բութ

սահմանադրական֊հակասահմանադրական

զառիվեր֊զառիվար

հեղափոխական֊հակահեղափոխական

բարեբախտաբար֊դժբախտաբար

մակընթացություն֊տեղատվություն

տեղատվություն֊մակընթացություն

բախտավոր֊անբարենպաստ

3․ Անուղղակի նախադասությունները դարձնել ուղղակի։

Շուշանն ասաց մորը, որ տեր Գևորգի Ավետարանը ընկնավոր է բուժել։

Գնդապետը զինվորներին հրամայեց, որ գրոհի անցնեն։

Մտածում էի, թե կոմիսարը որտեղից իմացավ, որ ես հայ եմ։

Մարդն ասաց, որ դա իրենց հողն է,  և այդ հողում իրենց սպանում են։

Ուզում էր վճռական որոշում ընդունել, թե վեր չկենա ու բոլորի երեսին ճշմարտությունն ասի։

4․Փակագծերի մեջ տրված բառերից ընտրեք առավել հարմարը։

Ընկերն էր, որ նրան (մղեց/դրդեց) այդ անշնորհք քայլը կատարելու։Դիմացինի համառությունը (ջարդելու/ կոտրելու) համար մեծ ջանքեր պետք չեղան։Իր ողջ կյանքի ընթացքում (լցված է եղել/ համակված է եղել/ տոգորված է եղել) իշխանության մարմաջով։Նախկին համադասարանցիների մեջ տարին մեկ անգամ մեկի տանը (հավաքվելը/ժողովվելը) (ավանդույթ/ավանդություն) է դարձել։Այդ մտքից սկզբում թեթևակի (երկյուղեց/ վախեցավ), իսկ երբ գիտակցեց դրա ահավոր հետևանքները՝ (սարսափեց/ վախեցավ)։

5․Առանձնացրեք այն բառերը, որոնցում հնչյունափոխված արմատներ կան։

Արիակամ, ջրային, լծկամ, հնչերանգ, մայրաբար, իջնել, համբուրել, ընձուղտ, չարագույժ, սրտատրոփ, սրընթաց, մեղմօրոր, գունանկար, մթնշաղ, ապօրինի, կիսադեմ, զինվոր, մամռապատ։

6․Տրված բառերին մեկական հոմանիշ ու հականիշ գրեք։Գովաբանել, զուլալ, օգնել, մեծ, սիրելի։

1․Փոխել դերբայական դարձվածի շարադասությունը երկու ձևով։

Այդ ընտանիքը, ճանաչելով Սարյանի արժանիքները, աշխատում էր գրավել նրան։

Ճանաչելով Սարյանի արժանիքները ՝ այդ ընտանիքը աշխատում էր գրավել նրան:

Այդ ընտանիքը աշխատում էր գրավել նրան ՝ ճանաչելով Սարյանի արժանիքները:

Հայկին ժամադրավայրում չգտնելով՝ Նարինեն վերին աստիճանի վրդովվեց։

Նարինեն վերին աստիճանի վրդովվեց ՝ Հայկին ժամադրավայրում չգտնելով:

Նարինեն,Հայկին ժամադրավայրում չգտնելով, վերին աստիճանի վրդովվեց:

Քառորդ ժամ չանցած՝ անձրևի կաթիլները թրջեցին գետինը։

Անձրևի կաթիլները թրջեցին գետինը ՝ քառորդ ժամ չանցած:

Անձրևի կաթիլները, քառորդ ժամ չանցած, թրջեցին գետը:

Ուխտավորները մտան վանքի բակ՝  ծանր ուսապարկերը շալակած։

Ծանր ուսապարկերը շալակած ՝ ուխտավորները մտան վանքի բակ:

Ուխտավորները, ծանր ուսապարկերը շալակած, մտան վանքի բակ:

Մանկամարդ աղջիկը, գեղեցիկ աչքերը լուսնին հառած և ձեռքը ծնոտին դրած, նստել էր մոր առաջ։

Գեղեցիկ աչքերը լուսնին հառած և ձեռքը ծնոտին դրած ՝ մանկամարդ աղջիկը նստել էր մոր առաջ:

Մանկամարդ աղջիկը նստել էր մոր առաջ՝ գեղեցիկ աչքերը լուսնին հառած և ձեռքը ծնոտին դրած:

1)Առնելով կնոջն ու աղջկան՝ Հազրոն ճանապարհ ընկավ։

Հազրոն, առնելով կնոջն ու աղջկան ճանապարհ ընկավ։

2)Ջրի ցայտերը,բարձունքից թրջելով, կազմում էին երփներանգ ծիածան։

Բարձրունքից թռջելով ջրի ցայտերը կազմում էին երփերանգ ծիածան։

Ջրի ցայտերը կազմում էին երփերանք ծիածան բարձրունքը թրջելով։

Ծուռ-Ուղիղ

Բաց-փակ