Հայոց Լեզու

1․Կարդա՛ ավանդությունը և կատարի՛ր  առաջադրանքները։

Աշխարհի ամենագեղատեսիլ  յոթ անկյուններից  մեկը այն ձորահովիտն է, որ ընկած է Դիլիջան քաղաքից տասնութ կիլոմետր հյուսիս, և ուր գտնվում է Հաղարծնի  վանքը:  Այստեղ 1281 թվականին կառուցված Սուրբ Աստվածածին եկեղեցու կողքին մի ընկուզենի է աճում, որը եկեղեցուն հասակակից է՝ 700 տարեկան: Ավանդությունն ասում է, որ այդ տաճարը կառուցող վարպետը սովորություն է ունեցել իր կառուցած շենքերի կողքին ընկուզենիներ տնկել:

-Շենքը չմնա, ծառը կմնա, ծառը չմնա, շենքը կմնա,- սիրում էր կրկնել վարպետը: -Տաճարը մարդու հոգին է քաղցրացնում, ընկուզենին՝ բերանը:

Եվ հիմա անանուն վարպետի հիշատակը հավերժացնում են քարե և կանաչ հուշարձանները:

1.Համացանցից գտի՛ր տեղեկություններ Հաղարծնի վանքի մասին, 4-5 նախադասությամբ շարադրիր:

Հաղարծինի վանքը հիմնադրվել է Բագրատունիների կողմից՝ 10-րդ դարում:

Վանքի սեղանատունը կառուցվել է 1248-ին՝ ճարտարապետ Մինասի կողմից։ Այն հայկական միջնադարյան ճարտարապետության լավագույն նմուշներից է: Սեղանատան 12 սյուները խորհրդանշում են Քրիստոսի 12 առաքյալներին:  Վանքի տարածքում՝ ժայռալանջերին, կան մի քանի աղոթարաններ, որոնք թվագրվում են 5-7-րդ դարերով: Համալիրն ընդգրկում է չորս եկեղեցիներ՝ Սուրբ Գրիգոր (1244), Սուրբ Աստվածածին (1281), Սուրբ Կաթողիկե (12-րդ դար) և Սուրբ Ստեփանոս (1232), ինչպես նաև երկու գավիթը, սեղանատունը և բազմաթիվ խաչքարեր:

2.Որո՞նք են ‹‹քարե և կանաչ հուշարձանները››:

Քարե   հուշարձանները տաճարնենրն են, իսկ կանաչ հուշարձանները, ծառերը և բնությունը։

3.Ինչպե՞ս ես հասկանում  ‹‹ Տաճարը մարդու հոգին է քաղցրացնում, ընկուզենին՝ բերանը››  նախադասությունը: Մի քանի նախադասությամբ շարադրի՛ր մտքերդ այս նախադասության շուրջ։

Տաճարը այն վայրն է, որտեղ մարդիկ մեղքերն են մաքրում, այսինքն հոգին քաղցրացնում, իսկ ընկուզենու բերքը քաղցր է:

4.Դո′ւրս գրիր տեքստից բոլոր հատուկ գոյականները և թվականները։

Դիլիջան, Հաղարծին վանք, Սուրբ Աստվածածին եկեղեցի

1281, 700, յոթ, տասնութ

Վեկտորի հասկացությունը

Վեկտորը լատիներեն բառ է, որը նշանակում է տանող:

Այն մեծությունները,որոնք բնութագրվում են թվային արժեքով,կոչվում են սկալյար մեծություններ, իսկ այն մեծությունները,որոնք բնութագրվում են ոչ միայն թվային արժեքով, այլև տարածության մեջ իրենց ունեցած ուղղությամբ, կոչվում են վեկտորական մեծություններ

Վեկտորական մեծությունը կամ վեկտորը այն մեծությունն է, որը որոշվում է թվային արժեքով և ուղղությամբ: Վեկտորի թվային արժեքը կոչվում է նրա մոդուլ:

Վեկտորը ներկայանում է որպես ուղղորդված հատված: Հատվածի ծայրակետերից մեկն անվանվում է  սկզբնակետ, իսկ մյուսը՝ վերջնակետ

Վեկտորի գրառման համար տառերի հերթականությունը խիստ կարևոր է: Առաջին տառը ցույց է տալիս սկզբնակետը, իսկ երկրորդը՝ վերջնակետը:

Հատվածի երկարությունը վերցվում է վեկտորի մոդուլին հավասար: Օրինակ,  AB ոչ զրոյական վեկտորի  մոդուլը հավասար է AB հատվածի երկարությանը: Այն նշանակվում է |AB|:

Այն վեկտորը, որի մոդուլը 0 է, անվանում ենք զրոյական վեկտոր: Այն պատկերվում է կետով, այսինքն՝ նրա սկզբնակետը և վերջնակետը համընկնում են:

Երկու ոչ զրոյական վեկտորներ, որոնց ներկայացնող ուղղորդված հատվածները գտնվում են միևնույն ուղղի կամ զուգահեռ ուղիղների վրա, կոչվում են համագիծ վեկտորներ: Օր.՝ նկ. 44-ում AB||CD: 

Համագիծ վեկտորները կարող են կա՛մ միևնույն ուղղությունն ունենալ, կա՛մ լինել հակադիր ուղղությամբ: Առաջին դեպքում վեկտորներն անվանում են համուղղված
(AD↑↑CF), երկրորդ դեպքում՝ հակուղղված(FE↑↓NC):

Ոչ համագիծ վեկտորները կոչվում են տարագիծ վեկտորներ:

Երկու վեկտորներ կոչվում են հավասար, եթե նրանք համուղղված են և նրանց մոդուլները հավասար են: 

a և b վեկտորների հավասարությունը գրառվում է այսպես՝ a=b, սա նշանակում է, որ տեղի ունեն հետևյալ պայմանները. a↑↑b  և  |a|=|b|:

Զրոյական վեկտորները միմյանց հավասար են. |0|=0: Կարող ենք ասել,որ զրոյական վեկտորը միակն է:

aվեկտորը տեղադրված է A կետից արտահայտության փոխարեն երբեմն ասում են aվեկտորը կիրառված է A կետից: Այս դեպքում A կետը կոչվում է վեկտորի կիրառման կետ:

Ֆիզիկական երևույթները հոտազոտելիս դիտարկվում են երեք տեսակի վեկտորներ՝ ազատ,սահող և կապված: Ազատ վեկտորը կարող է կիրառվել տարածության ցանկացած կետից, սահող վեկտորը՝ միայն մեկ ուղղի պատկանող կետից, իսկ կապված վեկտորը՝ միայն մեկ կետից:

Գործողություններ վեկտորների հետ

Վեկտորների գումարումը

Կամայական a և b վեկտորների գումար կոչվում է այն c վեկտորը, որի սկզբնակետը որևէ կետից տեղադրված a վեկտորի սկզբնակետն է, իսկ վերջնակետը՝ a-ի վերջնակետից տեղադրված b վեկտորի վերջնակետը:

3 կետերի կանոնը. Տարածության կամայական A,B, և C կետերի համար տեղի ունի հետևյալ հավասարությունը՝ AB+BC=AC:

Երկու տարագիծ վեկտորների գումարը կարելի է գտնել նաև ըստ զուգահեռագծի կանոնի: Ըստ այդ կանոնի՝ գումարելի a և b վեկտորները տեղադրվում են նույն կետից և որպես գումար է վերցվում նրանցով կազմված զուգահեռագծի այն ուղղորդված անկյունագիծը, որի սկզբնակետը գումարելի վեկտորների ընդհանուր սկզբնակետն է: 

Ցանկացած a, b, c վեկտորների համար տեղի ունեն հետևյալ հավասարությունները.

  • a+b=b+a   /տեղափոխական հատկություն/
  • (a+b)+c=a+(b+c)    /զուգորդական հատկություն/
  • a+0=a   /զրոյական գումարելիի հատկություն/:

Մի քանի վեկտորների գումարումը կատարվում է դրանց զույգերի գումարը հաջորդաբար գտնելու միջոցով:

Մի քանի կետերի կանոնը. 

Վեկտորների հանմը: Հակադիր վեկտորներ

Գտնել a և b վեկտորների տարբերություն նշանակում է գտնել մի այնպիսի c վեկտոր, որը գումարելով b վեկտորին ստացվում է a վեկտորը:

a-b վեկտորը կառուցելու համար տանում ենք միևնույն կետից տեղադրված a և bվեկտորների վերջնակետերը միացնող հատվածը և որպես ուղղություն վերցնում b-ի վերջնակետից դեպի a-ի վերջնակետը:

Երկու վեկտորներ, որոնց գումարը զրոյական վեկտոր է,կոչվում են հակադիր վեկտորներ: 

Ոչ զրոյական հակադիր վեկտորների մոդուլները հավասար են և դրանք հակուղղված են, իսկ զրոյական վեկտորի հակադիրը ևս զրոյական վեկտոր է :

Վեկտորների բազմապատկումը թվով

Ոչ զրոյական a վեկտորի և k թվի արտադրյալ կոչվում է այն վեկտորը, որի մոդուլն է |k||a|, և որը k0 դեպքում համուղղված է a վեկտորին, իսկ k<0 դեպքում՝ հակուղղված: Զրոյական վեկտորի և կամայական թվի արտադրյալ է կոչվում զրոյական վեկտորը:

a վեկտորի և k թվի արտադրյալը նշանակվում է ka կամ ka:

Կարող ենք ասել, որ

  • a և ka վեկտորները համագիծ են. a || ka
  • |ka|=|k||a|
  •  k0=0a=0
  • 1a=a  և -1a=-a

Ցանկացած k, m թվերի և կամայական a , b վեկտորների համար տեղի ունեն հետևյալ հավասարությունները.

Վեկտորների սկալյար արտադրյալը

Քանի որ տարածության մեջ կամայական 2 վեկտոր կարելի է  տեղադրել նույն կետից, ապա  կարող ենք ասել, որ ցանկացած երկու վեկտոր ընդգրկվում են մի հարթության մեջ: Դրանից ելնելով կարող ենք ներմուծել երկու վեկտորների կազմած անկյուն հասկացությունը:

Վերցնենք կամայական երկու a և b ոչ զրոյական վեկտորներ և դրանք տեղադրենք որևէ Օ կետից (տես նկարը): Եթե a և b համուղղված չեն, ապա OA և OB ճառագայթները կազմում են <AOB: Այդ անկյան մեծությունը նշանակենք : Այդ դեպքում կասենք, որ a և b վեկտորների կազմած անկյունը է: Իսկ եթե a և b վեկտորները համուղղված են (այդ դեպքում նաև նրանցից մեկը կամ երկուսն էլ զրոյական են), ապա նրանց կազմած անկյունը 0է:  a և b վեկտորների կազմած անկյունը նշանակում են      <(a,b ): 

Այն երկու վեկտորները, որոնց կազմած անկյունը 90է, կոչվում են ուղղահայաց/փոխուղղահայց վեկտորներ:

Երկու վեկտորների սկալյար արտադրյալ կոչվում է դրանց մոդուլների և այդ վեկտորների կազմած անկյան կոսինուսի արտադրյալը:

a*b=|a|*|b|*cos<(a,b)

Հավասարման աջ մասի արժեքը թվային մեծություն է: Եթե վեկտորներից գոնե մեկը զրոյական է, ապա արտահայտության արծեքը 0 է: 

Երկու ոչ զրոյական վեկտորների սկալյար արտադրյալը զրո է միայն այն դեպքում, երբ նրանք փոխուղղահայց են, քանի որ նրանց կազմած անկյունը հավասար է 90, իսկ cos90=0:

Համահարթ և տարահարթ վեկտորներ

Երեք կամ ավելի վեկտորները, որոնք նույն կետից տեղադրելիս ընկնում են մի հարթության մեջ, կոչվում են  համահարթ վեկտորներ:

Երեք կամ ավելի վեկտորները, որոնք նույն կետից տեղադրելիս մի հարթության մեջ չեն ընկնում, կոչվում են  տարահարթ վեկտորներ:

Երեք տարահարթ վեկտորների գումարը հավասար է նույն կետից տեղադրելիս նրանց վրա կառուցված զուգահեռանիստի այն ուղղորդված անկյունագիծը, որի սկզբնակետը տվյալ կետն է: Այս կանոնը կոչվում է զուգահեռանիստի կանոն:

Կոորդինատների ուղղանկյուն համակարգը

Կոորդինատ բառն ունի լատինական ծագում և բառացի նշանակում է համատեղ կարգավորված: Ժամանակակից մաթեմատիկայում օգտագործվում են կոորդինատների տարբեր համակարգեր, սակայն մենք կուսումնասիրենք դրանցից մեկը՝ կոորդինատների ուղղանկյուն համակարգը, որը բաղկացած է կոորդինատային Ox, Oy, Oz առանցքներից՝ աբսցիսների առանցք, օրդինատների առանցք, ապլիկատների առանցք և կոորդինատների սկզբնակետից՝ O: 

Կոորդինատային առանցքների զուգերով անցնող հարթությունները կոչվում են կոորդինատային հարթություններ, որոնք համապատասխանաբար նշանակվում են Oxy, Oxz, Oyz, իսկ կոորդինատային համակարգն ամբողջությամբ նշանակվում է Oxyz:

Վեկտորների կոորդինատները

Կոորդինատների սկզբնակետից տեղադրված վեկտորի վերջնակետի կոորդինատները կոչվում են այդ վեկտորի կոորդինատներ:

OAx,y,z կամ ax,y,z

Վեկտորը, որի մոդուլը հավասր է հատվածների չափման միավորին, կոչվում է միավոր վեկտոր:

Կոորդինատային վեկտորներն այն միավոր վեկտորներն են, որոնք տեղադրված են կոորդինատների սկզբնակետից՝ կոորդինատային առանցքների ուղղությամբ:

Կոորդինատային վեկտորները տարահարթ են, հետևաբար ցանկացած վեկտոր կարելի է վերածել ըստ այդ վեկտորների:

Հավասար վեկտորներ կունենան նույն կոորդինատները:

Վեկտորների հետ գործողությունները կոորդինատներով

Երկու կամ ավելի վեկտորների գումարի/տարբերության յուրաքանչյուր կոորդինատը հավասար է այդ վեկտորների համապատասխան կոորդինատների գումարն/տարբերությանը:

a+b=c, cx1+x2,y1+y2,z1+z2

a-b=c, cx1-x2,y1-y2,z1-z2

Տրված վեկտորի հակադիրի յուրաքանչյուր կոորդինատը հավասար է այդ վեկտորի համապատասխան կոորդինատի հակադիրին:

ax,y,z, հետևաբար՝ -a-x,-y,-z

Վեկտորի ու թվի արտադրյալի յուրաքանչյուր կոորդինատը հավասար է վեկտորի համապատասխան կոորդինատի և այդ թվի արտադրյալին:

ax,y,zկոորդինատներով a վեկտորի մոդուլը որոշվում է հետևյալ բանաձևով՝ 

|a|=x2+y2+z2

Կոորդինատների միջոցով կարող ենք հաշվել նաև կամայական երկու ax1,y1,z1,bx2,y2,z2վեկտորների սկալյար արտադրյալը:

ab=x1x2+y1y2+z1z2

Դիտարկենք նաև հետևյալը. ab=|a||b|cos cos=x1x2+y1y2+z1z2x12+y12+z12x22+y22+z22:

Երկու կետերի միջև հեռավորությունը հաշվարկվում է հետևյալ բանաձևով.

dAB=(x2-x1)2+(y2-y1)2+(z2-z1)2, 

A(x1,y1,z1), B(x2,y2,z2) — տրված կետերի կոորդինատներն են:

Հատվածի միջնակետի կոորդինատները որոշվում են հետևյալ բանաձևով.

x=x1+x22, y=y1+y22, z=z1+z22, Mx,y,z:

Համաչափ կետերի կոորդինատները

Համաչափությունը կոորդինատների սկզբնակետի նկատմամբ.

Տրված կետի կոորդինատների միջոցով կոորդինատային սկզբնակետի նկատմամբ համաչափ կետի կոորդինատները որոշելու համար բավական է տրված կետի բոլոր կոորդինատները փոխարինել իրենց հակադիրներով:

Համաչափությունը կոորդինատային առանցքների նկատմամբ.

Տրված կետի կոորդինատների միջոցով որևէ կոորդինատային առանցքի նկատմամբ համաչափ կետի կոորդինատները որոշելու համար բավական է տրված կետի՝ այդ առանցքի անվամբ կոորդինատը թողնել նույնը, իսկ մյուս երկու կոորդինատները փոխարինել իրենց հակադիրներով:

Համաչափությունը կոորդինատային հարթությունների նկատմամբ.

Տրված կետի կոորդինատների միջոցով որևէ կոորդինատային հարթության նկատմամբ համաչափ կետի կոորդինատները որոշելու համար բավական է տրված կետի՝ այդ հարթության անվամբ կոորդինատները թողնել նույնը, իսկ մյուս կոորդինատը փոխարինել իր հակադիրով:

Տարածության մեջ տրված մակերևույթի հավասարումը

Ներմուծված Oxy համակարգում x և y փոփոխականներով f(x,y)=0 հավասարումը կոչվում է որևէ L գծի հավասարում, եթե L գծի ցանկացած կետի կոորդինատները բավարարում են այդ հավասարմանը, իսկ L-ի վրա չընկած կետերի կոորդինատները չեն բավարարում այդ հավասարմանը:

Օրինակ, M(x,y) կետը r շառավիղ և A(a,b) կենտրոն ունեցող շրջանագծին պատկանում է միայն և միայն այն դեպքում, երբ x-ն ու y-ը բավարարում են (x-a)2+(y-b)2=r2հավասարմանը:

x, y, z փոփոխականներով f(x,y,z)=0 հավասարումը կոչվում է F մակերևույթի հավասարում, եթե ցանկացած M(x,y,z) կետ F մակերևույթին պատկանում է այն և միայն այն դեպքում, երբ նրա կոորդինատները բավարարում են այդ հավասարմանը:

Կամայական M(x,y,z) կետի հեռավորությունն A(a,b,c) կետից հաշվվում է հետևյալ բանաձևով. dMA=(x-a)2+(y-b)2+(z-c)2:  Եթե M կետն ընկած է գնդային մակերևույթի վրա, ապա dMA=R   կամ   dMA2=R2, այսինքն՝ M կետի կոորդինատները բավարարում են հետևյալ հավասարմանը.

(x-a)2+(y-b)2+(z-c)2=R2:

Մասնավոր դեպքում, երբ գնդային մակերևույթի կենտրոնը կոորդինատային համակարգի սկզբնակետն է (a=b=c=0), ապա գնդային մակերևույթի հավասարումը կունենա հետևյալ տեսքը.

x2+y2+z2=R2:

7 Чудес света

  • Пирамида Хеопса (Гиза, 2550 г. до н. э.),
  • Висячие сады Семирамиды (Вавилон, 600 г. до н. э.),
  • Статуя Зевса в Олимпии (Олимпия, 435 г. до н. э.),
  • Храм Артемиды Эфесской (Эфес, 550 г. до н. э.),
  • Мавзолей в Галикарнасе (Галикарнас, 351 г. до н. э.),
  • Колосс Родосский (Родос, между 292 и 280 гг. до н. э.),
  • Александрийский маяк (Александрия, III век до н. э.)

12-16 сентября/2-3 к./

Пирамида Хеопса в Гизе

Пирамида Хеопса, часть некрополя в долине Гиза, имеет много титулов. Это одно из «Семи чудес света», памятник архитектуры и искусства Древнего Египта, часть культурного наследия Юнеско. К неофициальным, но бередящим воображение, можно отнести такие, как «математическая загадка», «инопланетная база».

Что знает современный школьник о пирамиде Хеопса или Хуфу? Египет, город Каир, плато Гиза. Построена пирамида Хеопса в эпоху Древнего царства неподалеку от столицы в дельте Нила․ Строительство, продолжавшееся двадцать лет, началось около 2560 года до н. э. 

Предназначалась усыпальницей для фараона Хеопса (Хуфу). Одно из самых высоких архитектурных сооружений в мире, высота 138 метров. Имеет несколько ходов, расположенных под углом к поверхности. Найдено несколько помещений, но не обнаружена мумия фараона. Это очень краткая справка, присутствующая в учебниках и путеводителях.

Но если вы отправитесь в Египет, то непременно посетите некрополь в Гизе. Экскурсия может быть разной: от лицезрения из окна автобуса, огибающего архитектурный комплекс, до самостоятельного многочасового брождения по нагромождениям песчаника. Я предлагаю золотую середину: хороший русскоязычный гид, утреннее время, вода, фонарик и фотоаппарат.

Давайте отправимся к пирамиде. Это вблизи головокружительное ступенчатое сооружение, с длиной основания 230 метров. Вес каменных плит, из которых сложены грани, составляет 2,5 тонны. Для ученых до сих пор остается не до конца объясненной версия, как эти блоки доставлялись за много миль из каменоломен и монтировались на высоте. Пирамида строилась из блоков известнякабазальта и гранита. Она была построена на естественном холме. В ходе расчетов и изысканий математики наткнулись на любопытный факт: если умножить высоту пирамиды на миллион, то получится расстояние от Земли до Солнца.

Строили пирамиду тысячи рабов и свободных горожан, подрабатывающих вне сезона земледелия. Строили 30-40 лет. После завершения работ пирамида драгоценным кристаллом сверкала на жарком солнце Египта. Но много лет назад жители Каира начали растаскивать белый шлифованный известняк облицовки на свои нужды, на строительство храмов. Сейчас грани пирамиды – выветренные за 3700 лет ступени из серо-желтого песчаника. Немного облицовки сохранилось на вершине, она торжественным маяком зажигается по утрам в пыльной дымке над Каиром. У подножия пирамиды есть подземные сооружения, где была найдена разобранная ладья из ливанского кедра. На ней фараон должен был отправиться в загробный мир.  

Пирамида имеет 2 входа. Архитектурный расположен на высоте 15 метров и заделан гранитной пробкой. Он не открыт и по сей день. Туристы пользуются пробитым ниже ходом, который для разграбления пирамиды прорыл халиф Багдада Абдуллах аль-Мамун (820 год нашей эры). Для удобства туристов в узких коридорах проложены деревянные лесенки. Но темнота, тяжелый воздух, пыль и клаустрофобия быстро выгоняют посетителей наружу. Учеными найдено два наклонных хода, несколько колодцев, система вентиляции и незавершенная усыпальница с плохо обработанным саркофагом из красного мрамора. Некоторые ходы так узки или прочно запломбированы, что никто не знает, куда они ведут. Там, где власти расщедрились на освещение и кондиционирование, вам расскажут о строительстве усыпальницы, покажут копии найденных артефактов. Поведают гипотезы и фантастические теории.

Путь наружу недолог, теперь вы можете заглянуть в вентиляционные шахты и колодцы, глубокие ниши и тупиковые ходы, почувствовать площадь и вес каменной махины. Представить себе древних жрецов и мастеров, обустраивающих внутренние проходы, услышать гулкое эхо, смахнуть вековую пыль. А наверху вас уже ждут пирамиды Хефрена и Микерина, исполинский Сфинкс, некрополь, крохотные пирамиды-усыпальницы приближенных фараона. И, конечно, вездесущие арабы-торговцы.https://www.youtube.com/embed/5riK0AFgJ74?version=3&rel=1&showsearch=0&showinfo=1&iv_load_policy=1&fs=1&hl=ru&autohide=2&wmode=transparent

Вопросы для размышления?

  • Как вам кажется, какую тайну хранят пирамиды Гизы? С какой целью они были пострены?
  • Как и каим образом огроманые блоки помещались одна на другу,
  • создавая при этом пирамиду? (найти в интернете)
  • Сочинение на тему։ ,, Все на свете боится времени, а время боится пирамид

________________________________________________

Урок 1

Слитное и дефисное написание полу-и пол-

Необходимо запомнить, что полу- пишется со словами всегда слитно! (полугодие, полушарие).

Пол- пишется слитно всегда, за исключением трёх случаев:

  • после пол- стоит заглавная буква (пол-Москвы), тогда слово пишется через дефис.
  • после пол- стоит любая гласная буква (пол-улицы), слово пишется через дефис.
  • после пол- стоит буква «л» (пол-лимона)
  • Исключение: «поллитровка», a cлово «пол-литра» при этом пишется по правилу — через дефис.

Упражнения

1. Исходить полРоссии, об…ехать полмира, быть полгода в экспедиции, встать полвос..мого, обойти полгорода, съесть полапельсина, скосить поллуга, отрезать полметра ткани, откусить поляблока, полжизни провести в пут..шествиях, пройти полКрыма, опоздать на полминуты, возвра..титься полодиннадцатого, отстать на пол очка, полу годичное отсутствие, сделать (полу) оборот, (полу) льняное волокно, уч…ствовать в (полу) финале, пробежать (пол) дистанции, перегородить (пол) улицы.

2. (Пол)метра, (пол)лимона, (пол)десятого, (пол)яблока, (пол)листа, (пол)города, (пол)Москвы, (пол)Африки, (пол)апельсина, (пол)миллиона.

3. Объясните написание следующих сложных слов:

полуоборот, пол-одиннадцатого, полуавтомат, пол-Азии

4.

Вот шествие по улице идет,
и кое-кто впол_голоса поет… (Иосиф Бродский)

Натурально, давеча могла что-нибудь услышать от
приходивших, потому что теперь весь Петербург уже знает, и здесь пол_Павловска или и весь уже Павловск. (Ф. М. Достоевский. «Идиот»)

…А крови всего этак с пол_ложки столовой на рубашку вытекло… (Ф. М. Достоевский. «Идиот»)

…А как напоишь слезами своими под собой землю на пол_аршина в глубину, то тотчас же о всем и возрадуешься. (Ф. М. Достоевский. «Бесы»)

Принесено немного; кто принес пол_лукошка, а кто и

совсем на донышке. (М. Е. Салтыков-Щедрин. «Пошехонская старина»)

Прах друга своего схоронить невозможно, предварительно не расстроив своего здоровья и не раздав пол_имения своего извозчикам! (М.Е. Салтыков-Щедрин, «Дневник провинциала в Петербурге»)

Я, батюшка, пол_Европы изъездил, покуда, наконец, в королевской мюнхенской библиотеке нашел рукопись… (М. Е. Салтыков-Щедрин. «Дневник провинциала в Петербурге»)

Он взял с этажерки и подал ему пол_листа серой бумаги. (И. А. Гончаров. «Обломов»)

Отец его, боевой генерал 1812 года, полу_грамотный, грубый, но не злой русский человек, всю жизнь тянул свою лямку… (И. С. Тургенев. «Отцы и дети»)

…Коляска проехала пол_версты, прежде чем разговор возобновился между ними. (И. С. Тургенев. «Отцы и дети»)

Пол_своего государства царь был готов отдать за то, чтобы хоть один раз взглянуть на это сокровище.

…Из полу_темных сеней постоялого дворика несло запахом теплого ржаного хлеба. (И. С. Тургенев. «Отцы и дети»)

Пол_России с голода помирает, «Московские ведомости» торжествуют, классицизм хотят ввести — шагу нам ступить некуда… (И. С. Тургенев. «Новь»)

Расплачивалась по счету Варвара Петровна каждые пол_года, и день расплаты почти всегда бывал днем холерины. (Ф. М. Достоевский. «Бесы»)

О «светлых надеждах» он говорил всегда тихо, с сладостию, полу_шепотом, как бы секретно. (Ф. М. Достоевский. «Бесы»)

В чистом поле не было возможности сопротивляться татарам, городов не успели укрепить; наконец, Даниил сказал: «Не отдам пол_отчины моей, лучше поеду сам к Батыю». (С. М. Соловьев. «История России с древнейших времен»)

Из чащи, одетый в русский полу_шубок и в шапку-ушанку, выскакивает Номах. (С. А. Есенин. «Страна негодяев»)

Он обратился к людям, с самыми отчаянными знаками спрашивал о ней, показывая на пол_аршина от земли, рисовал ее руками… (И. С. Тургенев. «Муму»)

Из-под таинственной, холодной полу_маски
Звучал мне голос твой отрадный, как мечта,
Светили мне твои пленительные глазки
И улыбалися лукавые уста. (М. Ю. Лермонтов)

Теперь один старик седой,
Развалин страж полу_живой,
Людьми и смертию забыт,
Сметает пыль с могильных плит… ( М. Ю. Лермонтов. «Мцыри»)

А у тебя уж условный рефлекс выработался: как пенсия, так обязательно пол_литра. ( В. Шукшин. «Горе»)

Упражнение подготовили Д. А. Жужлева и Б. А. Панов («Лига школ»).

ՎԵԿՏՈՐԱԿԱՆ ԵՒ ՍԿԱԼՅԱՐ ՄԵԾՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐԸ

Վեկտորը լատիներեն բառ է, որը նշանակում է տանող:

Այն մեծությունները,որոնք բնութագրվում են թվային արժեքով, կոչվում են սկալյար մեծություններ, իսկ այն մեծությունները,որոնք բնութագրվում են ոչ միայն թվային արժեքով, այլև տարածության մեջ իրենց ունեցած ուղղությամբ, կոչվում են վեկտորական մեծություններ: 

Սկալյար մեծություն

Սկալյար մեծություն — ֆիզիկական մեծություն է, որն ունի միայն մեկ հատկանիշ՝ թվային արժեք։

Սկալյար մեծության արժեքը կարող է լինել դրական կամ բացասական:

Սկալյար մեծությունների օրինակներ՝ զանգված, ջերմաստիճան, աշխատանք, ժամանակ, ժամանակաշրջան, հաճախականություն, խտություն, էներգիա, ծավալ, էլեկտրական հզորություն, լարում, հոսանք և այլն։

Վեկտորական մեծություն

Վեկտորային մեծությունը — ֆիզիկական մեծություն է, որն ունի երկու հատկանիշ՝ մոդուլ և ուղղություն տարածության մեջ։

Վեկտորային մեծությունների օրինակներ՝ արագություն, ուժ, արագացում, լարվածություն և այլն։

Երկրաչափորեն վեկտորը պատկերված է որպես ուղիղ գծի ուղղորդված հատված, որի երկարությունը սանդղակի վրա վեկտորի մոդուլն է։

Հայոց Լեզու

1․Ընդգծված բառերի առջևից փակագծերում ավելացրո՛ւ տեքստի իմաստին համապատասխան ածականներ։

Եվ հեռվում () լեռներն էին սուզվել () լռության մեջ ձյունապսակներով։ ()Ապառաժներից գլխիվայր նետվում էին ջրերը և ()  դղրդոցով  լցնում անձավները, ուր()  այծյամներն էին հանգիստ առնում։ Լեռների ոտների տակ Սնդուսի ծովն էր հեռվում, ուր () կոհակները  քնքշորեն խփում էին իրենց կուրծքը()  ափերին, ապա սուրում դեպի () կղզիները։ Այնտեղ ()  ծաղիկներն էին խնկում և () արմավենիներն էին հովերի մեջ։