Ճանապարհորդություն դեպի Արագածոտնի

Երթուղի՝ Երևան-Աշտարակ-Կոշ-Արուճ-Թալին-Դաշտադեմ- Գառնահովիտ

Մայիսիս 30-ին մենք ճամփորդում էինք Արագածոտնի մարզում։ Եղանք Կոշի, Արուճի, Թալինի բերդերում, տեսանք շատ եկեղեցիներ և արտասանեցինք մեր սիրելի բանաստեղծների բանաստեղծությունները։

Է՜յ, ջան-հայրենիք, ինչքա՜ն սիրուն ես,

Սարերըդ կորած երկնի մովի մեջ.

Ջրերըդ անո՛ւշ, հովերըդ անո՛ւշ,

Մենակ բալեքըդ արուն ծովի մեջ: 

Քու հողին մեռնեմ, անգի՛ն հայրենիք,

Ա՜խ, քիչ է, թե որ մի կյանքով մեռնեմ,

Երնեկ ունենամ հազար ու մի կյանք,

Հազա՛րն էլ սըրտանց քեզ մատաղ անեմ:

 Ու հազար կյանքով քու դարդին մեռնեմ,

Բալեքիդ մատա՛ղ, մատա՛ղ քու սիրուն.

Մենակ մի կյանքը թո՛ղ ինձի պահեմ,

-Է՛ն էլ` քու փառքի գովքը երգելուն,

— -Որ արտուտի պես վե՜ր ու վե՜ր ճախրեմ

Նոր օրվա ծեգիդ, ազի՛զ հայրենիք,

Ու անո՛ւշ երգեմ, բա՛րձր ու զիլ գովեմ

Կանաչ արևըդ, ազա՛տ հայրենիք…

Հայաստան ասելիս այտերս այրվում են,

Հայաստան ասելիս ծնկներս ծալվում են,

Չգիտեմ` ինչու՞ է այսպես: 

Հայաստան ասելիս շրթունքս ճաքում է,

Հայաստան ասելիս հասակս ծաղկում է,

Չգիտեմ` ինչու՞ է այսպես: 

Հայաստան ասելիս աչքերս լցվում են,

Հայաստան ասելիս թևերս բացվում են,

Չգիտեմ` ինչու՞ է այդպես:

 Հայաստան ասելիս աշխարհն իմ տունն է,

Հայաստան ասելիս էլ մահն ու՞մ շունն է.

Կլինե’մ, կմնա’մ այսպես:

Ես շատ հավանեցի ճամփորդությունը։ Ինձ դուր եկավ Թալինի տարածաշրջանը ու հատկապես Գառնահովիտ գյուղը և եկեղեցին:

Տեր հայրը և Լոբին

Մեծ Պահքի առաջին օրը գյուղի մի քահանա գրպանը դրեց քառասունինը լոբի, որպեսզի ամեն օր մի հատ լոբի դեն նետելով որոշի պահքի ավարտի օրը։

Քահանայի շորերը լվանալիս կինը նկատել է, որ գրպանը լոբով է լցված։ «Հայրիկը լոբի է սիրում, մի քիչ էլ կավելացնեմ, թող ուտի առողջության համար»։ Եվ այդպես էլ նա արեց: Բատյուշկան ամեն օր գրպանից մեկ հատ լոբի էր նետում, բայց դա չէր ավարտվում…

Մեծ Պահքն անցել է, բայց գյուղի համար չի ավարտվել.

Եվ հետո մի օր գյուղացիները հարցրին քահանային.

- Հա՛յր, ե՞րբ է ավարտվելու պահքը։

-Նայելով գրպանիս լոբին, դեռ շատ օրեր են մնացել։

ՀԱՅ ՀԻՆ ՎԻՊԱՇԽԱՐՀԸ

ՎԱՀԱԳՆ

Հայոց դիցարանի երրորղ աստվածն էր Վիշապաքաղ Վահագնը, մի վառվռուն ու խարտյաշ պատանի՝ հրեղեն մազերով, բոցավառ մորուքով և արեգակնափայլ աչքերով։ Նա ծնվում է տիեզերքի բուռն երկունքի ժամանակ, երբ նրա երեք բաղկացուցիչ մասերը՝ երկինքը, երկիրն ու ծովը բռնվում են երկունքի ցավերով։ Եվ երկունքից շառագունած ծիրանի ծովի մեջ վառվող եղեգնի ծուխ ու բոց արձակող փողից վազելով ելնում է պատանի Վահագնը։

Երկնում էր երկինքը, երկնում էր երկիրը,
Երկնում էր և ծիրանի ծովը.
Երկունքն էր բռնել ծովում նաև կարմիր եղեգնիկին.

Եղեգան փողից ծուխ էր ելնում,
Եղեգան փողից բոց էր ելնում,
Եվ բոցից դուրս էր վազում մի խարտյաշ պատանեկիկ.

Նա հուր մազեր ուներ,
Ուներ բոցեղեն մորուք,
Եվ աչքերն էին արեգակներ1։

Նա ծնվելուն պես կովի է բռնվում սև ու ամեհի վիշապների դեմ, սպանում նրանց, ազատում տիեզերքը կործանման սպառնալիքից։

Վահագնը հայերի ամպրոպի ու կայծակի աստվածն էր, որից թագավորներն ու զորավարները քաջություն էին աղերսում։

Վահագնի գլխավոր պաշտամունքատեղին և սրբավայրը գտնվում էր Տարոնի Աշտիշատում՝ Հին Հայաստանի հոգևոր կենտրոնում։

Վահագնին հետագայում ժողովուրդը մարդեղենացրել է և դարձրել իր սիրած ու մեծարած Տիգրան Մեծ թագավորի երրորդ զավակը։

—————————-

1 Ստորև տրվում է Վահագնի ծննդյան երգի հին հայերեն բնագիրը. «ԵրկնԷր երկին, երկնէր երկիր,

Երկնէր և ծովն ծիրանի.
Երկն ի ծովուն ունէր և զկարմրիկն եղեգնիկ.

Ընդ եղեգան փող ծուխ ելանէր,
Ընդ եղեգան փող բոց ելանէր,
Եւ ի բոցոյն վազէր խարտեաշ պատանեկիկ.

Նա հուր հեր ունէր,
Բոց ունէր մօրուս,
Եւ աչքունքն էին արեգակունք»։

ՏԻՐ

Հին հայերի իմաստությունների, ուսման, գիտության աստվածն էր Տիրը՝ Արամազդ գերագույն աստծո գրիչը կամ քարտուղարը, որի պաշտամունքատեղին գտնվում էր հին Արտաշատի մոտակայքում և կոչվում էր Արամազդի գրչի դիվան կամ գիտությունների ուսուցման մեհյան։ Այսօրվա լեզվով ասած՝ դա Արամազդ աստծո քարտուղարի, այսինքն՝ Տիր աստծո գրասենյակն էր, որը միաժամանակ գիտությունների ուսուցման տեղ էր, որտեղ հեթանոսական կրոնի պաշտոնակատար քրմերը գիտություն և իմաստություն էին սովորում։ Քրմական գիտությունների կամ իմաստությունների մեջ էր մտնում ամենից առաջ գուշակությունը, հատկապես երազների մեկնությունը, երազահանությունը։ Դրա համար էլ Տիր աստվածը կոչվում էր նաև երազացույց ու երազահան, այսինքն՝ քրմերը նրանից սովորում էին երազների գուշակության արվեստը, իսկ Տիրի պաշտամունքի վայրը հին հայերը կոչում էին «Երազամոյն տեղիք» (երազալից կամ երազառատ տեղեր)։ Այստեղ ուխտ եկողները քրմերի միջոցով Տիր աստծոց ստանում էին իրենց տեսած երազների գուշակությունը։

Մի  օր հեթանոս աստվածների  հայր  Արամազդը  կանչում է իր ատենադպիր Տիրին ու ասում.

-Գնա’  մատյանդ բեր:

Այդ մատյանում  Տիրը  (նա  հին հայերի  գիտության ու դպրության  աստվածն էր)  գրի էր առնում  մարդկանց  մասին ամեն բան:

Արամազդը  թերթում է մատյանը:

-Այս ի՞նչ ես գրել, Տի’ր, — ասում է գերագույն աստվածը, — Արա անունով այս մարդն  իրո՞ք  չի հոգնում աշխատանքից:

— Դա  ճշմարտություն է, հայրդ աստվածների, — պատասխանում է Տիրը:

— Հիմա կտեսնենք, թե  դա ինչպես է լինում, որ նա աշխատանքից չի հոգնում:

Աստվածահայրը ցերեկը կարճացնում է,  գիշերը՝  երկարացնում:

Արա հողագործը շատ է զարմանում, որ լույսն ուշ է բացվում:  Իր ժամին ստիպված  հագնվում է  և սկսում  բանել:

-Լսի’ր  ատենադպի’ր,  —  ասում է Տիրին Արամազդը, — քո մատյանում Արայի անվան դիմաց ավելացրո’ւ,  որ մարդն իր աշխատասիրությամբ կարող է հաղթել  աստվածներին:Աղբյուրը՝ Հայկ Խաչատրյան «Սոսյաց անտառ»

ՆԱՆԵ

Հին հայերի հաջորդ դիցուհին Նանեն է՝ Արամազդի դուստրը, հավանաբար ռազմի աստվածուհի, որի պաշտամունքը սերտորեն կապված էր մայր դիցուհու՝ Անահիտի պաշտամունքին։ Եվ պատահական չէր, որ Նանեի հարուստ տաճարը գտնվում էր Եկեղյաց գավառի Թիլ ավանում, Անահիտի տաճարի մոտակայքում։ Ժողովրդի մեջ մինչև այժմ էլ մեծ մորը, այսինքն՝ տատին, նանե են կոչում, մի բան, որ վկայում է Նանե դիցուհու մայր աստվածության հետ ունեցած կապի և ժողովրդական խավերում նրա անվան ու պաշտամունքի լայն տարածվածության

Մհեր Աբեղյանի թանգարան

Մհեր Աբեղյանի թանգարանը գտնվում է Վաղարշապատ քաղաքի  Խորենացի 2 հասցեում։ Այս թանգարանում երբեք չեմ եղել։ Պիտի այցելեմ առաջին անգամ մեր՝ Վաղարշապատ կատարելիք ճամփորդության ժամանակ։ Թանգարանը հիմնադրվել է 1990 թ. հայրենի քաղաքին նկարչի նվիրաբերած գեղանկարչական և գրաֆիկական ստեղծագործությունների հիման վրա: Մհեր Աբեղյանը ստեղծագործել է բոլոր ժանրերում՝ բնանկարի, դիմանկարի, նատյուրմորտի և կենցաղային ժանրում: Նրա նկարչությանը բնորոշ են էպիկական շունչը, վառ լուսային և գունային հագեցվածությունը: Մ. Աբեղյանի ինքնատիպ մտածողությունը ձևավորվել է ազգային գեղանկարչության ավանդույթների հենքի վրա: Նա շատ է աշխատել ածուխով, ծայրով, սանգինայով, զբաղվել է օֆորտով, սակայն նրա նախընտրած գրաֆիկական տեխնիկան լինոփորագրությունն էր: Տպագրական այս տեխնիկայով արված աշխատանքները գրավում են կատարման վարպետությամբ, մոնումենտալությամբ, մակերեսի գեղեցիկ մշակումով ու արտահայտչականությամբ:

Հայոց Լեզու

1․Կարդա՛ ավանդությունը և կատարի՛ր  առաջադրանքները։

Աշխարհի ամենագեղատեսիլ  յոթ անկյուններից  մեկը այն ձորահովիտն է, որ ընկած է Դիլիջան քաղաքից տասնութ կիլոմետր հյուսիս, և ուր գտնվում է Հաղարծնի  վանքը:  Այստեղ 1281 թվականին կառուցված Սուրբ Աստվածածին եկեղեցու կողքին մի ընկուզենի է աճում, որը եկեղեցուն հասակակից է՝ 700 տարեկան: Ավանդությունն ասում է, որ այդ տաճարը կառուցող վարպետը սովորություն է ունեցել իր կառուցած շենքերի կողքին ընկուզենիներ տնկել:

-Շենքը չմնա, ծառը կմնա, ծառը չմնա, շենքը կմնա,- սիրում էր կրկնել վարպետը: -Տաճարը մարդու հոգին է քաղցրացնում, ընկուզենին՝ բերանը:

Եվ հիմա անանուն վարպետի հիշատակը հավերժացնում են քարե և կանաչ հուշարձանները:

1.Համացանցից գտի՛ր տեղեկություններ Հաղարծնի վանքի մասին, 4-5 նախադասությամբ շարադրիր:

Հաղարծինի վանքը հիմնադրվել է Բագրատունիների կողմից՝ 10-րդ դարում:

Վանքի սեղանատունը կառուցվել է 1248-ին՝ ճարտարապետ Մինասի կողմից։ Այն հայկական միջնադարյան ճարտարապետության լավագույն նմուշներից է: Սեղանատան 12 սյուները խորհրդանշում են Քրիստոսի 12 առաքյալներին:  Վանքի տարածքում՝ ժայռալանջերին, կան մի քանի աղոթարաններ, որոնք թվագրվում են 5-7-րդ դարերով: Համալիրն ընդգրկում է չորս եկեղեցիներ՝ Սուրբ Գրիգոր (1244), Սուրբ Աստվածածին (1281), Սուրբ Կաթողիկե (12-րդ դար) և Սուրբ Ստեփանոս (1232), ինչպես նաև երկու գավիթը, սեղանատունը և բազմաթիվ խաչքարեր:

2.Որո՞նք են ‹‹քարե և կանաչ հուշարձանները››:

Քարե   հուշարձանները տաճարնենրն են, իսկ կանաչ հուշարձանները, ծառերը և բնությունը։

3.Ինչպե՞ս ես հասկանում  ‹‹ Տաճարը մարդու հոգին է քաղցրացնում, ընկուզենին՝ բերանը››  նախադասությունը: Մի քանի նախադասությամբ շարադրի՛ր մտքերդ այս նախադասության շուրջ։

Տաճարը այն վայրն է, որտեղ մարդիկ մեղքերն են մաքրում, այսինքն հոգին քաղցրացնում, իսկ ընկուզենու բերքը քաղցր է:

4.Դո′ւրս գրիր տեքստից բոլոր հատուկ գոյականները և թվականները։

Դիլիջան, Հաղարծին վանք, Սուրբ Աստվածածին եկեղեցի

1281, 700, յոթ, տասնութ

Հայոց Լեզու

1․Ընդգծված բառերի առջևից փակագծերում ավելացրո՛ւ տեքստի իմաստին համապատասխան ածականներ։

Եվ հեռվում () լեռներն էին սուզվել () լռության մեջ ձյունապսակներով։ ()Ապառաժներից գլխիվայր նետվում էին ջրերը և ()  դղրդոցով  լցնում անձավները, ուր()  այծյամներն էին հանգիստ առնում։ Լեռների ոտների տակ Սնդուսի ծովն էր հեռվում, ուր () կոհակները  քնքշորեն խփում էին իրենց կուրծքը()  ափերին, ապա սուրում դեպի () կղզիները։ Այնտեղ ()  ծաղիկներն էին խնկում և () արմավենիներն էին հովերի մեջ։

Նախագիծ,Եղիշե Չարենցի մասին

Հայ մեծ պոետ Եղիշե Չարենցը (իսկական անունը Եղիշե Աբրահամի Սողոմոնյան), ծնվել է 1897թ. մարտի 25-ին Կարս քաղաքում` բազմազավակ հայի ընտանիքում:1908թ. Չարենցն ընդունվել է Կարսի վարժարան, ուր դպրոցական «Գարուն» ալմանախում հրատարակվել են նրա բանաստեղծությունները: Ստանալով հնգամյա կրթություն` արդեն ձեւավորվող պոետն իր գիտելիքները հարստացրել է անդադար կարդալու միջոցով:1914թ. Կարսում լույս է տեսել գրողի «Չարենց» գրական կեղծանունով «Տխուր ու գունատ աղջկա 3 երգերը…» բանաստեղծությունների ժողովածուն:

Ազգային ազատագրական պայքարն եւ Առաջին Աշխարհամարտը Եղիշե Չարենցի մեջ սպանում են պատանեկան երազները: Նա կամավորական է գրվում եւ միանում Արեւմտյան Հայաստանը զավթիչներից ազատելու շտապող մարտիկներին: Այդ տարիներին նա ստեղծում է իր լավագույն գործերից մեկը` «Դանթեական առասպելը», որում նկարագրում էր 20-րդ դարասկզբի պատերազմի սարսափները:

1915թ. Եղիշե Չարենցը մեկնում է Մոսկվա` Շանյավսկու համալսարանում ուսումը շարունակելու նպատակով: 1919թ. վերադառնում է Երեւան եւ սկսում դասավանդել դպրոցում: Այդ տարի Թիֆլիսում լույս է տեսնում «Ամբոխները խելագարված» հանճարեղ պոեմը:

1921թ. Եղիշե Չարենցն ամուսնանում է Արփենիկ Տեր-Աստվածատրյանի հետ: Վերջինս ծանր հղիության հետեւանքով 1927թ. մահանում է: Կնոջ հիշատակին Չարենցը բազմաթիվ բանաստեղծություններ է գրել: 1931թ. նորից է ամուսնանում: Շատ չանցած կինը` Իզաբելա Նյազովան, նրան դուստր է ծնում, որին Արփենիկ են կոչում, իսկ 1935թ. ծնվում է նրանց 2-րդ դուստրը` Անահիտը:

1936թ. հուլիս-օգոստոս ամիսներին սկսվում են հայ մտավորականության ձերբակալությունները: Եղիշե Չարենցին սեպտեմբերին տնային կալանքի են ենթարկում` մեղադրելով ահաբեկչության եւ ազգայնականության մեջ: Բոլոր գրախանութներից վերացնում են նրա գրքերը, իսկ նորերի հրատարակումը` դադարեցնում: Սկսվում են ճնշումները ընտանիքի հանդեպ:

Որոշ ժամանակ անց հանճարեղ բանաստեղծին ձերբակալում են եւ հակասովետական գործունեություն իրականացնելու շինծու մեղադրանք ներկայացնում: Շատ չանցած՝ 1937թ նոյեմբերի 27-ին, Եղիշե Չարենցն իր մահկանացուն է կնքում երեւանյան բանտերից մեկի հիվանդանոցում: Ըստ պաշտոնական վարկածի՝ դիահերձումը ցույց է տվել, որ մահվան պատճառը չափազանց տկարացած առողջական վիճակն է եղել, ինչի համար հիմք են ծառայել բազմաթիվ հիվանդությունները: Չարենցի վերջին հանգրվանը հայտնի չէ:

Հայելիների տեսքի պատմությունը

Հայելիների օգտագործումը հնագույն ժամանակներից մինչև մեր օրերը

Մինչև հայելիների հայտնվելը

ջրային հայելի

Անհնար է միանշանակ պատասխանել այն հարցին, թե որտեղ և երբ է հայտնվել հայելին։ Ջրի մակերեսը մարդու համար դարձավ առաջին «հայելին»։ Հանգիստ եղանակին լճացած ջրերում (լճակ, լիճ) մարդու արտաքինը բավականին հստակ արտացոլվում է։

Նմանատիպ վարկած է պարունակվում տարբեր առասպելներում և լեգենդներում (օրինակ, նարցիսի մասին): Ջրի մեջ արտացոլված պատկերները կարող են հիմք ծառայել ջրահարսների, ջրահարսների և խեղդված մարդկանց հոգիների մասին առասպելների առաջացման համար, որոնք հայտնաբերվել են տարբեր ժամանակաշրջանների և տարբեր երկրներում թվագրվող դիցաբանության մեջ:

Հարցին, թե որ թվականին է հայտնվել հայելին, հնագետները պատասխանում են այսպես. Թուրքիայում հայտնաբերվել են մարդու ձեռքով պատրաստված հայելիների առաջին նախատիպերը, որոնք պահպանվել են մինչ օրս։ Սրանք օբսիդիանի կտորներ են, որոնք հղկվել են և գնահատվում են 7500 տարեկան:

Եգիպտոսում հայտնաբերված նմանատիպ գտածոները թվագրվում են մ.թ.ա. 4000 թվականին: Նույն տեղում հնագետները հայտնաբերել են հղկված սելենիտ և մետաղներ տարբեր համակցություններով, որոնք օգտագործվում էին հայելիներ պատրաստելու համար, որոնք մշտական ​​հղկում էին պահանջում։

Տեղադրելով տեղեկություններ հայելիների հայտնվելու դարի մասին՝ հնագետները նշում են խնդրո առարկա տարածաշրջանը։ Օրինակ՝ Միջագետքի տարածքում նմանատիպ գտածոները թվագրվում են մ.թ. 1-ին դարով. Կենտրոնական Ամերիկայում նմանատիպ գտածոները պատկանում են նույն ժամանակաշրջանին (խոսքը ացտեկների, մայաների, տարասկոսների և հնդկական այլ ցեղերի հողերի մասին է)։ Նրանց կրոնական համոզմունքները հայելիներ են վերագրում պորտալներին, որոնց միջոցով աստվածները կառավարում են մարդկանց և կարող են ինքնուրույն ժամանել մեր աշխարհ:

Ինչ տեսք ուներ առաջին հայելին.

Փորձելով պատասխանել այս հարցին և հասկանալ, թե որտեղ է հայտնվել հայելին, հնագետները կարողացան գտնել նմանատիպ արտադրանքի տարբերակներ հին մշակույթներում, որոնք գոյություն են ունեցել մինչև մ.թ.

Հայտնի են հայտնաբերված նմուշներ՝ պատրաստված բրոնզից և ժայռաբյուրեղից, արծաթից և քարից։ Մետաղական իրերը պատրաստում էին կլոր (արևի նմանակում) և օժտում նրանց կախարդական բնույթի զգալի թվով կարողություններով։ Օրինակ՝ ռազմիկները նման հայելիներ տանում էին մարտի՝ համարելով, որ դրանք կարող են արտացոլել մահը,

որն արտացոլված է լեգենդների և առասպելների տեքստերում։ Ամենահայտնին պատմում է Պերսևսի մասին, որի հայելային վահանը թույլ է տվել Գորգոնը վերածել քարի:

Երկրորդ օրինակ. Լեգենդն այն մասին, որ Պունիկյան պատերազմի ժամանակ Արքիմեդին հաջողվել է հայելիներով այրել հռոմեական նավատորմը։

Հաշվի առնելով, թե երբ է հայտնվել առաջին հայելին Հին Հռոմում, գիտնականները կոչում են մ.թ.ա. 1-ին դար։ Այստեղ նրանք սովորեցին, թե ինչպես կարելի է համատեղել կապարե ափսեը ապակե ափսեի հետ: Սակայն գյուտը հայտնվեց կայսրության անկման ժամանակ։ Հետեւաբար, այն կորել էր։ Մեծ մասամբ Եվրոպայում արագորեն տարածվող քրիստոնեության դերի շնորհիվ։ Այս կրոնում հայելիները վերագրվում էին դիվային և մեղավոր արտադրանքներին:

Շատ գտածոներ են հայտնաբերվել Չինաստանում: Այստեղ արդեն 500 թ. տիրապետել է սնդիկի ամալգամի օգտագործմամբ տարբեր չափերի հայելիների պատրաստմանը:

Հայելու ստեղծման միջնադարյան պատմություն

Հայելիների արտադրության մասին տեղեկատվությունը, սկսած 13-րդ դարից, հնագետների և պատմաբանների կողմից դասակարգվում է որպես ժամանակակից։ Այս ժամանակ Եվրոպայում հայտնվեցին ապակե փչակներ։ Առաջին լուծումը հեռու էր կատարյալ լինելուց: Հալած թիթեղը լցվել է տաք ապակու պղպջակի մեջ (այս մասին առաջին տեղեկությունները թվագրված են 1279 թ., վարպետ, վանական Ջոն Պեքամ): Սառչելուց հետո գնդակը կոտրվել է։ Կտորներն օգտագործվել են որպես հայելիներ։ Պատկերները խիստ աղավաղված էին։ Բայց դրանք բավականին հարմար էին օգտատերերի համար, դրանք օգտագործում էին աճպարարներն ու գուշակները։

ՎենետիկԱռաջին «ժամանակակից» հայելին ստեղծել են Դոմինիկո և Անդրեա եղբայրները Վենետիկում (16-րդ դարի սկիզբ): Նրանց հաջողվել է ապակու հարթ թիթեղները միաձուլել սնդիկի ամալգամի հետ: Ռեֆլեկտիվ կոմպոզիցիայի ձևակերպումը պարունակում էր բրոնզ և ոսկի, ինչը հնարավորություն տվեց բարելավել պատկերի որակը՝ այն համեմատելի դարձնելով այս նպատակի ներկայիս արտադրանքի հետ: Նման հայելիները առասպելական թանկ էին (առագաստանավի կամ կալվածքի գինը)։ Գաղտնիք անելու գաղտնիքները պահպանելու համար վենետիկյան դոգերը արհեստավորների ընտանիքներին տեղափոխեցին Մուրանո կղզի և խստապահանջ պահակախումբ դրեցին։

Եվրոպացի միապետները ջանքեր էին գործադրում տիրանալու նման գաղտնիքին, քանի որ պետությունների գանձարանը մեծապես աղքատացել էր թագադրված անձանց կողմից բազմաթիվ հայելիներ գնելու պատճառով: Սա առավելապես զգացվել է Ֆրանսիայում՝ Լյուդովիկոս XIV-ի օրոք։

Նման ծախսերը կանխելու համար ֆինանսների նախարար Կոլբերին հաջողվեց մի քանի վարպետների դրամական խոստումներով համոզել իրենց ընտանիքները տեղափոխել Ֆրանսիա՝ երաշխավորելով նրանց ֆրանսիական թագի պաշտպանությունը։

Բայց դա չօգնեց։ Շուտով տեղափոխված վարպետների մեծ մասը մահացավ անհայտ պատճառներով։ Մնացածը վերադարձան տուն։ Բայց ֆրանսիացիներն արդեն գիտեին վենետիկյան հայելիներ պատրաստելու տեխնոլոգիան։ 1665 թվականին Տուր դե Վիլում բացվեց առաջին արտադրությունը։

Հայելիների տեսքը Ռուսաստանումկախարդական հայելի

Ռուսաստանի տարածքում հայելիներ հայտնվեցին ավելի ուշ. Դա պայմանավորված է եկեղեցու հակազդեցությամբ, որը նրանց համարում էր արտասահմանյան մեղք և դիվային բան։ Այս առումով Ռուսաստանում քիչ հայելիներ են օգտագործվել հիմնականում «սարսափելի» գուշակության համար՝ ապագան պարզելու համար։

Միայն Պետրոս I-ի օրոք մենք ունեցանք հայելիների սեփական արտադրություն (առաջին գործարանը ստեղծվեց Մոսկվայում):

Դա վատ նշան էր համարվում, եթե հայելու մեջ նայողն ամբողջությամբ չարտացոլվի դրանում։ Ուստի հայելիները պատրաստում էին ամբողջ երկարությամբ և անկյան տակ կախում պատերին։ Հայելին տեղադրվեց հարուստ շրջանակների և բագետի մեջ և դարձավ իսկական արվեստի գործ: Հաճախ այն փոխանցվում էր սերնդեսերունդ:

Հայելային տեխնոլոգիայի իրական առաջընթացը գերմանացի քիմիկոս Յուստաս ֆոն Լիբիգի գյուտը 1835թ. Նա առաջինն է օգտագործել արծաթը։ Նրա մշակած տեխնոլոգիայի համաձայն՝ ստեղծվել է ժամանակակից արտադրություն։

Հայելիների արտադրության տեխնոլոգիա՝ հնությունից մինչև մեր օրերը

Հայելի արտադրողներն իրենց արտադրության մեջ օգտագործում են բարդ արտադրական սարքավորումներ՝ ձևավորելով արտադրանքի երեք հիմնական շերտ.

  • արծաթով, ալյումինով կամ տիտանով պատված ապակու թերթիկ;
  • պղնձի շերտ, որն իրականացնում է պաշտպանիչ գործառույթներ (արտաքին մեխանիկական ազդեցություններ և խոնավության բացասական ազդեցություն);
  • պոլիմերային ծածկույթ:

հայելի 2Ժամանակակից էքստրասենսները, հետևելով իրենց նախորդներին, պնդում են, որ հայելիները հիանալի կերպով պահում են իրենց մեջ նայող մարդու էներգիան։ Եվ նրանք դառնում են դրական կամ բացասական հույզերի գեներատորներ՝ դրանք բազմապատկելով: Ուստի խորհուրդ չի տրվում նրանց մեջ վատ տրամադրությամբ նայել։ Բացի այդ, կան մի շարք սահմանափակումներ տանը հայելիների տեղադրման վերաբերյալ, բազմաթիվ ծեսեր, որոնք պահպանվում են մինչ օրս (հայելի վարագույրը հանգուցյալի տանը):

Ի լրումն իր նպատակային նպատակների և առեղծվածային բաղադրիչի օգտագործման, ժամանակակից հայելիները մեծ պահանջարկ ունեն գիտության և տեխնիկայի տարբեր ոլորտներում:

Բոլորը քաջատեղյակ են մանրադիտակների և աստղադիտակների մասին, որոնց դիզայնն առանց հայելիների անհնար է պատկերացնել։

Բժշկության մեջ լայնորեն կիրառվում են գոգավոր հայելիները (հիշեք ԼՕՌ բժշկին, ատամնաբույժին, ակնաբույժին)։

Բոլոր տեսակի օպտիկական համակարգերը օգտագործվում են զենքի և ռազմական տեխնիկայի, գեոդեզիական և նավիգացիոն գործիքների նախագծման մեջ։

Հայելիները արևային մարտկոցների կարևոր տարրն են:

Կան գունային տարբերակներ, որոնք պահանջված են դիզայներների կողմից, մոդելներ, որոնք անցել են արհեստական ​​ծերացում։

Մինչ այժմ կան հնագույն տեխնոլոգիաների կիրառմամբ ձեռքով կիրառվող իրական արծաթով պատրաստված հայելիների տարբերակներ՝ որպես ամալգամ։ Սրանք պրեմիում ապրանքներ են, որոնք շատ թանկ են:

Նոր տեխնոլոգիաների և նյութերի առաջացման շնորհիվ հայելիներն ավելի ու ավելի են օգտագործվում դեկորատիվ տարրերի ստեղծման և ինտերիերի ձևավորման մեջ: Շուկայում հայտնվել է հայելիներից և ապակուց պատրաստված կահույքի լայն տեսականի։

Հայելիների օգտագործումը անընդհատ ընդլայնվում է։