Իմ իրավունքները և թվային աշխարհը

Հետազոտական աշխատանք

Ժամկետը — 2023 թ․ սեպտեմբեր-դեկտեմբեր
Մասնակիցներ- Նարեկ Սոսոյան, Արմեն Ավետիսյան,Հեղինե Խալաթյան,Ելենա Օհանյան☺

Նպատակը — Ծանոթացնել համացանցում մեր իրավունքներին, բացահայտել դրանց պաշտպանման ձևերն ու կանոնները։

Բովանդակություն

• Ներածություն
• Իմ իրավունքները համացանցում
• Համակարգչային համակարգերի և տվյալների գաղտնիության, միասնության մատչելիության դեմ ուղղված հանցագործություններ
• Համացանցից անվտանգ օգտվելու մշակույթը
• Օգտակար խորհուրդներ
• Եզրակացություն

Ներածություն

Համացանցն առաջարկում է գաղափարների փոխանակման և տեղեկատվության ազատ հոսքի աննախադեպ հնարավորություն ամբողջ աշխարհում: Ժամանակակից տեղեկատվական
հասարակությունում ազատ համացանցը նպաստում է ազատ արտահայտվելու հիմնարար իրավունքի և դրանից բխող ԶԼՄ-ների ազատության իրավունքի իրացմանը: Համացանցն աստիճանաբար դառնում է տեղեկատվություն ստանալու, փնտրելու և հաղորդելու ավելի անհրաժեշտ գործիք բոլորի համար:

Իմ իրավունքները և թվային աշխարհը հետազոտական նախագիծը կազմելուց մենք մտածեցինք․ «Իսկապես, որքանո՞վ է ապահով համացանցը»: Հարցը վերաբերում էր ոչ այնքան բոլոր տեսակի վիրուսային ծրագրերին, որքան մեր անձնական տեղեկատվության անվտանգությանը։

Այսպիսով՝ որոշեցինք ուսոումնասիրել թեման, բացահայտել մեր իրավոունքների հնարավոր խաղտումները, բացահայտել, թե ինչպես կարոող ենք պաշտպանվել։

Կառավարությունները պարտավորություն ունեն իրենց քաղաքացիներին թույլ տալու անարգել մուտք գործել համացանց: Ժողովրդավարական կառավարությունների պարտավորությունն է`
մշակել օրենսդրություն եւ կանոնակարգեր, որոնք հնարավորություն կտան ունենալու անկախ և բազմակարծիք ԶԼՄ-ներ, տեղեկատվության ազատ հոսք առանց սահմանների, անարգել մուտք
համացանց և ցանցային գրագիտության զարգացում։

Իմ իրավունքները համացանցում

Կառավարությունները պետք է մեծ դերակատարում ունենան, երբ խոսքը ցանցային բովանդակության և երեխաների պաշտպանության, ռասիզմի դեմ պայքարի, ատելության և կիբերհանցագործության հրահրման մասին է: Հարցն այն չէ` արդյոք կառավարությունները պե՞տք է կարգավորեն համացանցը, թե՞ ոչ, այլ թե ինչպե՞ս, ի՞նչ եւ ի՞նչ ծավալով բովանդակություն պետք է կարգավորվի: Արդյոք պետական կարգավորումն արդյունավե՞տ է,
եթե ոչ, ապա կա՞ն այնպիսի մեթոդներ, որոնք կարող են ավելի արդյունավետ լինել:

Համացանցի օգտագործման ցանկացած սահմանափակում օրինական է, եթե համապատասխանում է միջազգային նորմերին և չափանիշներին, որոնք անհրաժեշտ են ժողովրդավարական հասարակությանը և սահմանված են օրենքով: Պարտադիր զտումը և
արգելափակումը համարվում են գերսահմանափակում:

Համացանցից գրագետ օգտվելու համար կիրառելի է ցանցային գրագիտություն տերմինը։ Ցանցային գրագիտությունը մեդիա կրթության արդյունք է, որն օգտատերերին հնարավորություն է տալիս ողջամիտ որոշումներ կայացնելու համացանցի օգտագործման վերաբերյալ, գնահատելու առցանց տեղեկատվության ճշգրտությունն ու հնարավոր շեղումը և պաշտպանելու անչափահասներին հնարավոր վնասակար բովանդակությունից: Մասնագետներն էական դեր ունեն ավանդական մեդիակրթությունը ցանցային գրագիտությանը կամրջելու գործում,
հատկապես որ հասարակությունը գնում է դեպի մեդիա հարթակների միավորում: Ոչ պաշտպանական մոտեցումը կարևոր նշանակություն ունի ուսանողներին մեդիա գրագիտության ապահովման աշխատանքում ներգրավելու համար: Երիտասարդությունը պետք է հզորացնի ցանցում սեփական գործողությունների մասին խելամիտ դատողություններ անելու
կարողությունները: Կրթված ուղեղը լավագույն զտիչն է:

Համաձայն մարդու միջազգային իրավունքների՝ համացանցի կառավարման կարգավորումները պետք է երաշխավորեն բոլոր հիմնարար իրավունքների և ազատությունների պաշտպանություն և հաստատեն իրենց համընդհանրությունը, անքակտելիությունը, փոխկախվածությունը և փոխշաղկապվածությունը: Դրանք պետք է խոր հարգանք երաշխավորեն նաև ժողովրդավարության և օրենքի գերակայության հանդեպ և խթանեն կայուն զարգացումը: Հանրային և մասնավոր բոլոր դերակատարները պետք է ընդունեն և պաշտպանեն մարդու հիմնարար իրավունքներն ու ազատություններն իրենց գործողություններում և գործունեության
շրջանակներում, ինչպես նաև նոր տեխնոլոգիաների, ծառայությունների և դրանց կիրառության համատեքստում: Նրանք պետք է իրազեկ լինեն այն զարգացումներին, որոնք հանգեցնում են
հիմնարար իրավունքների և ազատությունների ընդլայնմանը, ինչպես նաև դրանց վտանգներին և իրենց լիարժեք մասնակցությունն ունենան այն գործին, որի նպատակը նոր
ձևավորվող իրավունքների ընդունումն է:

Համացանցի կառավարման կարգավորումների զարգացումը և իրականացումը պետք է բաց, թափանցիկ եւ պատասխանատու կերպով ապահովեն կառավարությունների, մասնավոր հատվածի, քաղաքացիական հասարակության, տեխնիկական համայնքի եւ օգտատերերի լիակատար մասնակցություն` հաշվի առնելով նրանց հատուկ դերակատարությունն ու պարտավորությունները: Օգտվողները պետք է լիովին իրացնեն իրենց հիմնարար
իրավունքները եւ ազատությունները, կայացնեն իրազեկված որոշումներ եւ մասնակցեն համացանցի կառավարման կարգավորման գործընթացին, մասնավորապես՝ կառավարման մեխանիզմներին եւ համացանցին առնչվող հանրային քաղաքականության մշակմանը` լիովին վստահ եւ ազատ:

Համացանցը ահռելի մեծ է, բաց և անսահմանափակ հարթակ է, հետևաբար այսպիսի մեծ ինֆորմացիոն հոսքի մեջ շատ դժվար է կողմնորոշվել, առավել ևս բացահայտել՝ արդյո՞ք մեր իրավունքները խաղտվում են, թե ոչ։ Եկեք հասկանանք, թե ինչ սահմանադրական իրավունքներ և պարտականություններ ունենք համացանցից օգտվելուց․

Համակարգչային համակարգերի և տվյալների գաղտնիության, միասնության մատչելիության դեմ ուղղված հանցագործություններ

1. Տվյալների անհատական մուտք՝

• Անհատական մուտք, տվյալների փոփոխություն, ջնջում կամ արգելվում է համալիրվածության անհաստանելու համար։
• Խմբավորման համար մուտք ունենալով, բառարանական տվյալները մուտքագրելու կամ նրանց գծելու ամենահիմնական վարկյանները։

1.Կիբերմիոգործություններ տուեալության համար՝

Կուլտուրային բառարանական տվյալների մուտք, փոփոխություն, ջնջում կամ արգելվում է կիրառելու համար։
2. Հեղինակային եւ հարակից իրավունքների խախտումներ

Այս բառարանը պարունակում է գործողությունները, որոնք արվում են հեղինակային կամ հարակից իրավունքներին, դիտավորությամբ, առեւտրային մասշտաբներով եւ համակարգչային համակարգի միջոցով։

3. Անօրինական մուտքը

Սահմանված է Քրեական օրենսգրքով, համակարգչային համակարգում առանց թույլտվության անհատական մուտքերի կամ այլ նպատակների։ Երեւանի պետական ճարտարագիտական համալսարանի ռեկտորի հայտարրությունը գործարքերը սկսվում են անհայտ անձանքի անօրինական մուտքով։

4. Անօրինակ հաղորդակցությունը

Այս խմբի գործությունը պատկանում է համակարգչային կապերին, որոնք օգտագործվում են համակարգչային համակարգում։ Այն ներառում է տվյալների անվավեր կամ չհրապարակավ տրամաբառերի համար տեխնիկայի միջոցներին հասանելիությունը։ Այս հանցակազմը սահմանված է ՀՀ քրեական օրենսգրքի 254-րդ հոդվածով։ Այդպես, այս հանցակազմի առաջացման մեծ տարբերությունը նշվածից այն է, որ այս դեպքում իրավունքը չի համարվում համակարգային մուտք, այլեւ էլեկտրամագնիսական հոսքը։

5.Միջամտություն տվյալներում

Այս խմբի գործությունները ներառում են համակարգչային տվյալների մեջ ուղղահայացումներ, տվյալների վնասում, չարաբառերի հեռացում, փոփոխություն եւ արգելում։ ՀՀ օրենսգրքում նշված աշխատանքը սահմանված է 251-րդ եւ 252-րդ հոդվածներով։ 251-րդ հոդվածը համակարգի տվյալների փոփոխությունը ու ոչնչացումը չի թույլատրում, 252-րդ հոդվածը գույքի հափշտակումը չի մտադրվում։ Այս գործությունների օրինակներով ըստ տեղեկատվական պատերազմի շրջանակների պատկերումը չի արվում, որպեսզի տվյալները զուտվեն, վնասվեն կամ չեն հափշտակվեն։

ներառում է սարքերի հանցագործությունների կատարման, համակարգչային ծրագիրի վաճառման, օգտագործումը, ներմուծումը կամ այլ հայթայթումը։ Այդպիսի հանցագործությունները սահմանված են ՀՀ-ում 255-րդ եւ 256-րդ հոդվածներով։ Այս հոդվածները կիրառվել են ՀՀ-ում եւ աշխարհում՝ Բ. Ավանեսովի Bredolab համակարգչային արտադրությունով, որը հարձակել է 3 մլրդ սփամ նամակների ուղեփակման թիրախը։ Այն հասցեները և տվյալները հաղթահարվածությամբ խափանվում են, որը հետապնդում է համակարգչային տեղեկատվությունը և հափշտակում է համակարգչային համակարգերը։ Ավանեսովի համար այս արտադրատեղից ստեղծվող եկամուտը գեներացվել է ամսական՝ 100.000 եվրով։

Համացանցից անվտանգ օգտվելու մշակույթը

Հարցվածներից երեւանում են ունենալույթի անվտանգ օգտվելու մշակույթը:

Կանխարգելիչ կամ պաշտպանիչ միջոցներից հաստատող ու անվտանգային ծրագրերով հասցնելու համար:

Հարցվածների 92%-ը հաստատել է, որ իրենց համակարգչային սարքերը պաշտպանված են հակավիրուսային ծրագրերով:

Ընդամենը 68%-ի անձնական համակարգչային սարքերը արգելափակված են գաղտնաբառով:

Հարցվածների ուղիղ կեսը թույլ է տալիս, որ անձնական օգտագործման սարքից օգտվեն նաեւ իրենց հարազատները, ներառյալ երեխաները` խաղեր խաղալու կամ տարբեր ծրագրեր ներբեռնելու համար:

Մասնակիցների մեծ մասը` 80%-ը ասում է, որ անձնական համակարգչայի

Օգտակար խորհուրդներ

1) Մի սեղմեք կասկածելի հղումների վրա

Մի բացեք հղումներ էլեկտրոնային փոստից, SMS-ից կամ հաղորդագրություններից սոցիալական ցանցերում, եթե վստահ չեք ստացողի մասին: Եթե ​​ընկերը ձեզ հղում է ուղարկել, իմացեք՝ արդյոք նա ուղարկել է այն

2) Զգույշ եղեք հանրային Wi-Fi-ում
Ստուգեք կապի անունը և հաստատեք IP հասցեն հանրային ցանցի գտնվելու վայրի աշխատակցի հետ

3) Օգտագործեք հակավիրուս և թարմացրեք ձեր օպերացիոն համակարգը
Տեղադրեք հակավիրուս՝ ձեր սարքը չարամիտ ծրագրերից պաշտպանելու համար, պարբերաբար թարմացրեք այն և բուն սարքի օպերացիոն համակարգը

4) Տեղադրեք հավելվածներ պաշտոնական խանութներից
Ներբեռնեք ծրագրեր և հավելվածներ միայն պաշտոնական և վստահելի խանութներից և զգույշ եղեք մուտք տրամադրելիս, հատկապես զանգերի և SMS-ների մշակման համար:

5) Օգտագործեք ուժեղ գաղտնաբառեր

Հզոր գաղտնաբառը բաղկացած է մեծ և փոքրատառ տառերից, թվերից և հատուկ նիշերից

Հզոր մոմենտ

• Թվային դարաշրջանում նոր մեդիա տեխնոլոգիաների ուղղությունը կարեւոր է, սակայն անվտանգությունը հարցվում է: Հարցվածների մեծ մասը չի գիտակցում առայժմ բավարար չի համոզվում համակարգչային սարքերի անվտանգության առկայությունը: Կիբերհանցագործությունը բխող վտանգներ կամ վնասներ է պատճառում: Հարցման արդյունքները ցույց են տալիս, որ անվտանգության դեպքում կարող են հարազատները օգտագործել մեդիայի տեխնոլոգիաները, բայց պատասխանատվությունը պահանջում է բարձր զգոնություն:

Եզրակացություն

Օգտագործված Գրական ցանկ